Dünya genelinde çocukların yaşadığı hak ihlallerine dikkat çekmek ve çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla her yıl 12 Haziran, Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü olarak anılıyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zeynep Şimşek, Türkiye’de çocuk işçiliğinin en yaygın görüldüğü alanlardan biri olan mevsimlik gezici tarımda çalışan çocukların karşılaştığı sağlık sorunlarına ilişkin yürüttüğü araştırmaların bulgularını paylaştı. 

Dünya genelinde 160 milyon çocuk işçinin yüzde 70’inin tarım, orman, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği gibi alanlarda çalıştığını aktaran Şimşek, “5-11 yaş grubundaki çocuk işçilerin yüzde 76,6’sı ve 12-14 yaş grubundakilerin yüzde 75,8’i tarım sektöründe istihdam ediliyor. Türkiye’de ise özellikle mevsimlik gezici tarım işçiliği, çocuk işçiliğinin en yaygın biçimlerinden biridir ve bu işgücünün neredeyse yarısını 18 yaş altındaki çocuklar ve gençler oluşturuyor” dedi.

Çocuklar için fiziksel ve psikososyal riskler 

Mevsimlik tarımda çalışmanın çocuklar için çok yönlü sağlık sorunları doğurduğunu belirten Şimşek, bu çocukların göç dönemlerinde riskli ulaşım koşulları, yetersiz barınma, bulaşıcı hastalıklar, zararlı kimyasallara maruz kalma, vücudun susuz kalması ve güneş çarpmasına bağlı rahatsızlıklar, ağır yük taşıma gibi ergonomik zorlanmalar, istismar, dışlanma ve stres gibi psikososyal sorunlarla karşı karşıya kaldığını vurguladı. Elektrik çarpmaları, kazalar, zehirlenmeler ve kronik hastalıkların da bu riskler arasında yer aldığını belirten Şimşek, tarımsal faaliyetlerin tehlikeli işler arasında sayıldığını; mevsimlik tarım işçiliğinin ise çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri arasında yer aldığını ifade etti.

‘Yasal düzenlemeler uygulamada yeterince koruma sağlamıyor’

 Çocukların gelişimini olumsuz etkileyen işlerde çalıştırılmasının uluslararası sözleşmeler ve Türkiye mevzuatı tarafından açıkça yasakladığını belirten Şimşek, Türkiye’nin Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 ve 182 sayılı sözleşmelerini 1998 ve 2001 yıllarında onaylandığını hatırlattı. Şimşek, ayrıca Türkiye’nin 2017-2023 yıllarını kapsayan Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı’nda mevsimlik tarım işçiliğinin öncelikli risk alanı olarak belirlendiğini ifade etti. Ancak bu düzenlemelere rağmen uygulamada çocukların bu korumalardan yeterince yararlanamadığına dikkat çekti.

Genç işçiler daha yüksek risk altında

 Mevzuata göre 15-17 yaş aralığındaki bireyler “genç işçi” olarak kabul ediliyor ve bu yaş grubunun çalışabileceği işler yasal olarak sınırlandırılmış durumda. Ancak mevsimlik tarım işçiliği, bu sınırların ötesinde gürültülü, kimyasallarla temas edilen, ağır fiziksel yük gerektiren ve sürekli göç içeren bir çalışma ortamı sunuyor. Şimşek, bu yaş grubundaki bireylerin fizyolojik olarak hâlâ gelişme aşamasında olduklarını vurgulayarak bu durumun gelişimsel koordinasyon eksikliği ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları gibi sağlık risklerine açık hale getirdiğini belirtti. Şimşek, “Araştırmalar, 15-17 yaş grubundaki gençlerin yüzde 95’inin 15 yaşını doldurmadan çalışmaya başladığını ve yüzde 93,7’sinin günde 8 saatten fazla çalıştığını gösteriyor. Gelişim çağında çalışmaya başlamaları nedeniyle tarımda çalışan 18 yaş altı kız çocuklarının yüzde 70’inde büyüme geriliği görülüyor” dedi.

‘Çözüm için sürdürülebilir politikalar şart’

 Tarımda çocuk işçiliğiyle mücadelede yalnızca geçici projelerle yetinilmemesi, bunun yerine sistematik ve bütüncül politikaların hayata geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Şimşek, bu doğrultuda çeşitli önerilerde bulundu: “Öncelikle, birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında gebelik, lohusalık ve çocuk izlemlerinin nitelikli bir biçimde gerçekleştirilmesi büyük önem taşıyor. Aynı zamanda, saha denetimlerinin güçlendirilmesi ve ailelere yönelik destek mekanizmalarının oluşturulması gerekiyor. Çocuklara hak temelli sosyal hizmetlerin yaygınlaştırılması da oldukça önemli. Tarımda çalışan çocukların yaşam ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için üretim alanlarında sağlıklı su, hijyenik tuvalet ve güvenli barınma gibi temel kriterler sağlanmalı ve bu kriterler tarım desteklemeleri için bir ön koşul haline getirilmeli. Ayrıca, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne işçi bilgilerinin dahil edilmesi, çocuk işçiliğiyle mücadelede veri temelli adımlar atılmasına katkı sağlar. Ayrıca tarımın yapısal sorunlarının çözümü için Tarım İş Fonu’nun oluşturulması gerekiyor.”

Şimşek, “Toplumların kalkınması ancak fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan sağlıklı bireylerle mümkündür. Bu nedenle Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında 2025 yılına kadar çocuk işçiliğinin her biçiminin ortadan kaldırılması yer alıyor. Bu hedefe ulaşmak için çocukların sağlıklı gelişim hakkını korumak hepimizin sorumluluğu” ifadelerini kullandı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı